Reactive Power Yönetimi: GES Tesislerinde Voltaj Kararlılığı Nasıl Sağlanır?

Güneş enerjisi santrallerinde (GES) sadece aktif güç üretimi değil, reaktif güç yönetimi ve gerilim kontrolü de sistem kararlılığı açısından kritik öneme sahiptir. İnverter’ların reaktif güç kabiliyeti, TEİAŞ kriterlerine uygun kompanzasyon stratejileri ve bataryaların (BESS) şebeke desteği, modern GES tesislerinin sürdürülebilir çalışmasının temel bileşenleridir.

 

İnverter’ların Reaktif Güç Desteği

GES inverter’ları, sadece aktif güç (P) üretmekle kalmayıp reaktif güç (Q) üreterek veya tüketerek şebeke gerilimini dengeleyebilir.

  • Bu sayede gerilim düşümü veya yükselmesi önlenir, şebeke kalitesi korunur.
  • İnverter kapasitesi “S = √(P² + Q²)” formülüne göre belirlenir; yani aktif güç arttıkça reaktif güç için ayrılabilen pay azalır.
  • Dinamik Q–V kontrolü sayesinde inverter, anlık gerilim değişimlerine tepki vererek voltaj stabilitesine katkı sağlar.

GES yatırımcıları için inverter seçiminde sadece kW değil, reaktif destek kapasitesi (örneğin PF aralığı veya ±Q limiti) mutlaka dikkate alınmalıdır.

 

TEİAŞ Kriterlerine Göre Kompanzasyon ve P/Q Optimizasyonu

TEİAŞ yönetmelikleri, üretim tesislerinin belirli güç faktörü (örneğin 0,835 kapasitif / 0,835 endüktif) aralığında çalışmasını zorunlu kılar.

  • Bu, şebeke geriliminin aşırı yükselmesini veya düşmesini engellemek içindir.
  • GES tesislerinde reaktif güç yönetimi, inverter üzerinden ya da ek kompanzasyon sistemleri (kondansatör bankı, STATCOM vb.) ile sağlanabilir.
  • P/Q optimizasyonu sayesinde aktif üretim ile reaktif destek dengelenir, şebekeye verilen güç kalitesi artar.

Yatırımcı açısından bu optimizasyon, hem cezai reaktif tüketim bedellerinin önlenmesi hem de enerji verimliliğinin korunması anlamına gelir.

 

Trafo Yük Dengesinde Bataryaların Rolü

Batarya enerji depolama sistemleri (BESS), GES üretiminin dalgalandığı anlarda hem aktif hem de reaktif güç desteği sağlayarak trafo yükünü dengeler.

  • Bataryalar, gerilim dalgalanmalarını yumuşatarak trafo üzerindeki stresi azaltır.
  • Aynı zamanda inverter aracılığıyla reaktif güç kompanzasyonu yapabilir, bu da şebeke kararlılığına katkı sağlar.
  • Özellikle yüksek güçlü (MW + MWh) sistemlerde, bataryalar TEİAŞ’ın voltaj kontrol kriterlerini karşılamada önemli bir araç haline gelmiştir.

GES tesislerinde voltaj kararlılığı; inverter’ların reaktif güç yönetimi, TEİAŞ uyumlu kompanzasyon stratejileri ve batarya desteği ile sağlanır.
Doğru inverter seçimi, P/Q optimizasyonu ve entegre enerji depolama sistemleri sayesinde hem şebeke istikrarı hem de yatırımın uzun vadeli sürdürülebilirliği güvence altına alınabilir.