Küresel Lityum Arzı ve Çin’in Hakimiyeti
Lityum, batarya üretiminde en kritik hammaddelerden biridir.
Küresel arzın büyük bölümü Avustralya, Şili, Arjantin gibi ülkelerdeki madenlerden sağlanırken; işleme ve rafinasyon sürecinin büyük kısmı Çin’de gerçekleştirilmektedir.
Bu durum, fiyatların küresel ölçekte çoğunlukla Çin merkezli gelişmelerden etkilenmesine neden olmaktadır.
Son yıllarda elektrikli araç ve enerji depolama talebindeki artış, lityum talebini hızla yükseltmiştir. Buna karşın, yeni maden yatırımları ve rafineri kapasitesi sınırlı olduğunda arz sıkışmaları yaşanabilmektedir.
Bu tür arz-talep dengesizlikleri dönemsel fiyat dalgalanmalarına yol açmaktadır.
Türkiye’de Enerji Depolama Maliyetlerine Etkisi
Türkiye’de enerji depolama sistemleri (BESS) genellikle lityum-demir-fosfat (LFP) veya nikel-mangan-kobalt (NMC) hücre kimyasına sahip ithal bataryalardan oluşmaktadır.
Bu nedenle küresel lityum fiyatı, batarya sistem maliyetleri üzerinde dolaylı bir etkendir.
Yüksek lityum fiyatları, hücre üreticilerinin maliyetlerini artırabilir ve bu da nihai sistem fiyatlarına yansıyabilir.
Ancak lityum fiyatı tek başına belirleyici değildir; döviz kuru, lojistik giderleri, gümrük vergileri, hatta teknoloji seçimi (LFP/NMC) gibi diğer etkenler de toplam maliyeti etkiler.
Türkiye’de son dönemde enerji depolama yatırımlarına yönelik mevzuatın netleşmesiyle birlikte, batarya sistemlerine olan talep artmaktadır.
Bu gelişme, uzun vadede ölçek ekonomisi sayesinde maliyetlerin dengelenmesini de destekleyebilir.
GES + BESS Projelerinde CAPEX Etkisi
Bir GES (Güneş Enerjisi Santrali) projesine batarya sistemi eklendiğinde, yatırımın (CAPEX) önemli bir kısmını batarya birimi oluşturur.
Batarya sistemlerinin maliyet yapısı genellikle şu şekildedir:
- %50–60: Hücre paketi (lityum içeren kısım)
- %20–30: Entegrasyon, BMS, soğutma, invertör ve diğer elektriksel bileşenler
- %10–20: Kurulum, altyapı, mühendislik
Dolayısıyla, lityum fiyatındaki artışlar batarya paket maliyetini etkileyebilir.
Ancak toplam proje maliyeti içinde bu etkinin oranı, bataryanın proje içindeki payına göre değişir.
Örneğin, 1 MW GES + 2 MWh BESS sisteminde batarya kısmı toplam yatırımın yaklaşık yarısını oluşturabilir.
Bu tür değişkenler nedeniyle yatırımcılar, projelerini değerlendirirken batarya maliyeti senaryolarını dikkate almalıdır.
Bununla birlikte, lityum fiyatları 2023–2024 döneminde rekor seviyelerden gerilemiş ve piyasada bir miktar istikrar sağlanmıştır.
Lityum fiyatı, batarya sistemlerinin küresel maliyet yapısında önemli ancak tek belirleyici olmayan bir faktördür.
Türkiye’de enerji depolama sistemleri genellikle ithal edildiği için, küresel fiyat hareketleri ve döviz kuru yatırım maliyetlerini etkileyebilir.
GES + BESS yatırımları planlanırken, yatırımcıların güncel piyasa verilerini dikkate alarak maliyet senaryoları oluşturması önemlidir.
